Twee weken geleden ben ik met Matthijs, medebeheerder van deze site, naar San Francisco geweest om het openbaar vervoer aldaar eens uit te testen. Onder het mom van vakantie hebben wij ons verkleed als toeristen, bepakt en bezakt met camera, en hebben ruim 11 uur in het vliegtuig gezeten om deze reportage voor jullie te maken. De reportage bestaat uit drie delen vanwege het hoge aantal foto's.
In dit derde en laatste deel nemen we een kijkje in de wereld van de bussen, het station en het BART-systeem.
Nog altijd San Francisco, Californië. Deze keer de Golden Gate Bridge, een belangrijk landmark voor de stad.
Binnen de stad rijden er ongeveer 43 verschillende stadslijnen die zo ongeveer iedere uithoek die er te bedenken is verbindt met de rest van de stad. Op plaatsen waar geen bussen komen vanuit het centrum van de stad, komen de Muni Metro's (zoals te lezen in het tweede deel van deze reportage) wel, waar ze aansluiting geven op een van de buitenlijnen. Van die 43 lijnen zijn er 14 trolleybuslijnen. Daarnaast zijn er verschillende streeklijnen, Express bussen (die vooral tijdens de spits de buitenwijken met het centrum verbinden), Owl bussen (nachtbussen) en een handjevol Candlestickslijnen die voor en na de wedstrijden van de San Francisco 49ers (de lokale American footballclub) hun ritten rijden door de stad. Alles bij elkaar zijn er, inclusief de drie cable car lijnen, 84 buslijnen te vinden in de stad San Francisco.
Een gewone bus op lijn 19, ter hoogte van de halte Beach Street en Polk Street.
Opvallend detail aan de bussen in San Francisco is dat er een heel kleine minderheid is die laagvloers is, zoals deze bus duidelijk niet is.
Er zijn ook bussen die, net als in Nederland, volledig bestickerd zijn en daarmee reclame maken voor een product.
Nog iets opvallens aan de bussen is dat er naast de gewone bestemming van de bus ook voor gekozen kan worden te alterneren met een leus. Zo rijden er bussen rond die alterneren met een tekst die moet neerkomen op "Go Giants!" om de lokale Baseballclub aan te moedigen. Maar, er zijn ook bussen die rondrijden met de leus op onderstaande foto.
"Equality for all!" oftewel: Gelijkheid voor iedereen.
In Amerika is er tot in de jaren '60 rassenscheiding geweest tussen 'blanken' en 'zwarten'. Dat gevoel heerst er tegenwoordig nog altijd wel een beetje, waarbij 'zwarten' zich onderdrukt voelen. Een leus op een bus is dan ook een mooie vorm van symboolpolitiek. Het idee is goed, de uitvoering ervan in het land wat minder...
Een dieselbus en een trolleybus naast elkaar op Market Street.
Een dieselbus in Market Street vanaf de achterkant.
Een trolleybus op Market Street, met op de achtergrond het Ferry Building.
Alle stadsbussen in San Francisco, diesel- of trolleybus, hebben aan de voorzijde een fietsenrek gemonteerd zitten. Reizigers kunnen dan ook hun fiets meenemen als ze per bus reizen. Het voordeel dat het rek aan de voorzijde is bevestigd is dat de chauffeur in de gaten kan houden of de fiets goed geplaatst is en tijdens de rit ook daadwerkelijk blijft zitten, een nadeel komt in me op zodra ik nadenk over aanrijdingen in het verkeer...
Het simpele interieur van een dieselbus.
Bovenstaande foto kon gemaakt worden tijdens een rit vanaf het Ferry Building verder Fisherman's Wharf in. De bus reed namelijk pal achter een van de overvolle historische trams op de F-lijn. Of dat die bus daar reed omdat er een tram defect was geraakt of omdat Muni weet dat de trams de drukte niet aankunnen (zeker niet tijdens de spits), is ons onduidelijk gebleven. Feit is echter wel dat wij rustig konden zitten, terwijl de tram steeds voller raakte, omdat iedereen in het eerste het beste voertuig stapt dat aankomt. Op zich is de inzet van een bus dan wel een goed idee: Achterblijvers zul je niet hebben.
Ter hoogte van Pier 39 bevindt zich een busdepot, waar een enorme stoet aan bussen geparkeerd staat.
's Avonds laat worden de dieselbussen die hier terecht komen bijgetankt en is er ook een wasinstallatie aanwezig.
Een bus op een van de vele streeklijnen. Opvallend is het gebruik van slechts één deur. Een beetje het touringcaridee.
Een trolleybus in het wild op lijn 30.
Saillant detail aan de trolleybussen is de melding "Zero Emissions Bus" aan de achterzijde van de bus: "Bus zonder uitstoot". Als je ze er echt op vast zou pinnen, hebben ze gelijk, want de trolleybus stoot geen enkele gas uit van de motor... Maar de stroom van de bovenleiding moet natuurlijk ook ergens vandaan komen.
Er wordt ook gereden met gelede bussen op de drukkere lijnen.
Met de bus kom je praktisch overal, zoals met deze trolleylijn in China Town, met op de achtergrond de Transamerica Pyramid.
Lijn 28 brengt je naar de voet van de Golden Gate Bridge (zie eerste foto).
En lijn 39 brengt je naar Coit Tower.
Lijn 39 is trouwens een grappige lijn; er wordt gereden met de getoonde, kleinere bussen. Ze rijden de heuvel naar Coit Tower op, draaien er een rondje en rijden weer terug. Maar niet zonder eerst één van de steilere wegen in de buurt te hebben genomen. Terwijl je volledig achterin je stoel wordt gedrukt tijdens het bestijgen van de weg, doemt er aan de voorkant een nóg steilere weg op, waarvan je hoopt dat de bus net daarvoor links of rechts af zal slaan. Maar nee, ook de nóg steilere helling wordt door deze bussen met gemak genomen, om aan de bovenkant te stoppen bij een halte en daarna wederom een 180 graden-draai te maken en dezelfde weg naar beneden weer af te leggen...
Het interieur van de bussen op lijn 39.
BART staat voor Bay Area Rapid Transport. Het is een netwerk van voorstadtreinen, die de diverse steden rondom San Francisco met elkaar, maar ook met San Francisco verbinden. Er zijn 5 verschillende lijnen die 44 stations aandoen op 167 kilometer spoor. BART dateert uit 1972 en is sindsdien enorm uitgebreid. Sinds september 2009 is ook San Francisco International Airport verbonden met BART en er wordt momenteel gewerkt aan een uitbreiding naar Oakland International Airport die in 2014 klaar moet zijn.
BART is een gemakkelijke manier om snel van de ene kant van de baai waarin San Francisco ligt aan de andere kant te komen, zonder last te hebben van files. De prijzen zijn redelijk te noemen; voor liefhebbers is er zelfs de mogelijkheid om voor $5.40 het gehele netwerk door te crossen binnen 3 uur tijd (als je dat al zou halen)... Dat hebben wij niet gedaan, wij zijn voor een retourtje naar de andere kant van de baai gegaan om een rit met BART mee te maken.
Gebruik van BART is ook weer aan een flink pakket voorwaarden verbonden. Zo mag er absoluut niet gegeten of gedronken worden aan boord van de BART-treinen. Dat klinkt wat betuttelend, maar het heeft wel als resultaat dat de treinen brandschoon zijn. Nu hebben we maar twee ritten gemaakt en dat is natuurlijk nooit helemaal representatief, maar de treinen waren schoon. Zelfs de zittingen waren netjes en zeker geschikt om langer dan een half uur op te zitten. Controle geschiedt door vliegende ploegen, die wij niet zijn tegengekomen, toegang tot het station verkrijg je door je papieren kaartjes (of de lokale variant op de Chipkaart: de Clipper) te valideren door ze bij binnenkomst in de poortjes te stoppen.
De BART-treinen zijn niet heel erg modern: Ze dateren uit de jaren '70 en zijn zo goed als versleten. Daarom wordt er momenteel gewerkt aan nieuwe treinen, waarbij verwacht wordt dat in 2015 de eerste testtrein uitgerold zal worden vanaf dat moment tot ergens in 2020 alle 410 rijtuigen door de Bay Area zouden moeten rijden. Men verwacht daarnaast nog eens 365 rijtuigen in de toekomst bij te moeten bestellen, om in totaal rond de 775 rijtuigen te hebben rijden.
Het interieur van BART: Groene, comfortabele zittingen. Veelal tweezits, maar er zijn ook een aantal vierzits en zelfs zittingen tegen de wand.
De BART-treinen zijn er in drie smaken. De A, B en C-cars. Dit is een C-trein.
A en B wagens zijn gebouwd tussen 1968 en 1971 door Rohr Industries, waarbij A-wagens een aerodynamische neus hebben (zie hieronder), B-wagens alleen gebouwd zijn om als tussenstel te dienen (en dus niet om voor- of achterkant te zijn) en de C-wagens, zoals hierboven, hebben ook een platte neus, maar zijn gebouwd tussen 1987 en 1989 door Alstom.
Een A-wagen, inclusief de aerodynamische neus.
Ze zijn niet bepaald het toppunt van knapheid, maar ze rijden redelijk snel. Enig minpunt is vooral in de tunnel tussen San Francisco en Oakland, waar er erg veel geluid van de wielen afkomt en de reiziger erg veel last van zijn oren krijgt door dat gepiep. Dat hoopt men met de nieuwe treinstellen verholpen te hebben.
Een van de 44 stations van de BART.
Opvallend aan een kortstondig verblijf op het station is de omroep. Iedere Windows-computer heeft een spraakmodule met Microsoft Sam, die heel erg digitaal teksten voor je uitspreekt. Diezelfde module is gebruikt om bij BART om te roepen welke trein als volgende het station binnenrijdt, in welke richting en uit hoeveel rijtuigen de trein bestaat. Ook dat doet niet heel erg modern aan...
Ieder perron is voorzien van een scherm met oranje letters die aangeven naar welke bestemming de volgende trein zal rijden en uit hoeveel rijtuigen die trein zal bestaan.
Al met al een bijzondere ervaring, maar de nieuwe treinen zullen hopelijk een heleboel veranderen aan het hoge, piepende geluid dat de wielen veroorzaken en aan het exterieur dat er heel erg gedateerd uitziet. Als je daar niet op let, zijn de ritjes met BART erg comfortabel en zeker heel erg geschikt om grote afstanden in korte tijd af te leggen. De komende jaren werkt BART aan een nog grotere uitbreiding, zodat straks vrijwel alle steden in de directe omgeving door BART met elkaar verbonden zijn.
CalTrain is de lokale treinvervoerder, naast AmTrak, die buiten een buslijn naar het eerste AmTrak-station buiten de stad, verder niet in San Francisco komt. CalTrain beslaat een gebied van 125 kilometer in zuidelijke richting, naar Gilroy. Treinen rijden voornamelijk in een uursdienst op weekdagen, met extra ritten tijdens de spitsuren. Doordeweeks levert dat 86 treinen op, op zaterdag 36 en op zondag 32, die de 32 verschillende stations aandoen, waarvan er 29 op vaste basis worden bediend.
CalTrain bezit 28 grote diesellocomotieven en 93 'bi-level' passagiersrijtuigen. De oudste 63 daarvan, dateren uit 1985 en hebben een dubbeldeks interieur, zonder tussenvloer.
Foto van Wikipedia.
Dat ziet er zo uit. Matthijs wist mij te vertellen dat een conducteur tijdens controle beneden langs loopt en daarbij meteen kaartcontrole op de bovenverdieping houdt, zonder naar boven te hoeven lopen.
Ons bezoek op de zaterdagmiddag aan het station van San Francisco was dan ook geen al te druk bezoek: Er rijdt op zaterdag slechts één trein per uur vanuit de stad richting het zuiden.
San Francisco CalTrain Station.
Het gebouw oogt open en uitnodigend.
De hal is ruim, schoon, voorzien van openbare toiletten en er staan genoeg kaartautomaten voor iedereen.
Tarieven zijn gebaseerd op een zone-systeem. Hoe meer zones je doorkruist, hoe duurder de rit zal zijn. De prijzen lagen ook niet al te hoog: 2 zones doorkruisen kost ongeveer 5 Dollar, wat een redelijke prijs is.
De Amerikaanse vlag kan uiteraard niet ontbreken...!
De andere kant van de hal.
Zoals te zien is, wordt er veel met glas en deuren gewerkt. Dat zorgt voor transparantie, wat nodig is bij het vertrekproces. Dat gaat op de luchthaven-manier: Personeel opent de stationsdeuren naar het perron waar de eerstvolgende trein vandaan zal vertrekken kort voor vertrek en houdt ingangscontrole. Na de controle lopen de reizigers naar de trein om een plaats te zoeken. Op vertrektijd wordt de stationsdeur onherroepelijk dichtgegooid, de trein sluit de deuren en vertrekt. Iedereen die na het sluiten van de deur aangelopen, -gerend of -gevlogen komt, is te laat. "Next one leaves in an hour." is de mededeling dan. Wel duidelijk.
Trein vanaf de zijkant van het station.
De dubbeldeksrijtuigen die worden voortgetrokken door een diesellocomotief overnachten langs het perron, om op maandagmorgen weer ingezet te kunnen worden.
Een van de borden die aangeven waar de trein op het achterliggende perron naartoe zal rijden. Deze trein rijdt op maandagmorgen om 11 minuten over 6 naar San Jose, een rit van ongeveer anderhalf uur met bijna iedere 5 minuten een stop, ondanks dat er stations worden overgeslagen. Wij zouden dat een Sprinter-verbinding noemen...
En daarmee zijn we aan het einde gekomen van dit derde deel van de reportage over het Openbaar Vervoer in San Francisco. Het kost een klauw geld, een vliegreis van ruim 11 uur en een week vakantie, maar dan heb je ook wat! In deze reportage heb ik vrijwel geen foto's geplaatst van San Francisco zelf, omdat de foto's van het OV al genoeg opvulling gaven. Neem van mij aan dat een bezoek aan San Francisco zeker het geld waard is en een ritje met een van de cable cars, maar ook met de historische trams op de F-lijn zeker niet mogen ontbreken! Wij hebben een prachtige week gehad in San Francisco en veel plezier beleefd aan het maken van deze reportage. We hopen dat jullie het leuk gevonden hebben om alles te lezen en te zien en zijn benieuwd naar jullie reacties!
