Reservedienst

[OVE Redactie]

Het spoorwegnet in Nederland is een logistiek hoogstandje. Ga maar na: Op praktisch ieder traject rijdt ieder half uur een trein en op de drukkere trajecten zelfs ieder kwartier. Daarmee hebben we een goed gebruikte infrastructuur waarover vele reizigers dagelijks worden verplaatst van A naar B en vaak ook weer terug. Dat we het zo goed hebben, beseffen we ons vaak niet. Kijk bijvoorbeeld bij onze oosterburen, waar treinen veelal eens per uur rijden en op de rustiger trajecten zelfs eens per twee uur. En ook bij onze zuiderburen is dat weinig anders met L-treinen die rondom Brussel zelfs een uursdienst rijden.

Met zoveel treinen kan er natuurlijk altijd wel iets mis gaan. Vaak is het de infrastructuur die het af laat weten (wisselstoring, overwegstoring, seinstoring), maar soms ook gewoon het materieel dat defect gaat. En laten we het maar even niet hebben op de verstoringen die worden veroorzaakt van buitenaf (aanrijdingen, vandalisme, enzovoorts).

Dan is er nog het logistieke plaatje van het personeel. Tijdens het werk kan er een heleboel gebeuren waardoor er een wisseling van het personeel plaats moet vinden. Een hele rits aan oorzaken kan daar aanleiding toe geven: Voor de machinisten gaat het dan bijvoorbeeld om een (bijna-)aanrijding of een sein dat in het zicht terug op rood valt. Voor de conducteur gaat het dan bijvoorbeeld om agressie van reizigers. Maar iemand kan natuurlijk ook ziek worden. Zich verstappen, waardoor er niets anders op zit dan naar huis te gaan. Noem het maar op. Maar het personeel kan ook aan de 'verkeerde' kant van een verstoring vast komen te zitten, waardoor er aan de andere kant treinen blijven staan.

Hoe speel je daar als vervoersbedrijf op in? Door reservediensten te stellen.



Als je een reservedienst hebt, ben je aanwezig op je standplaats. Je krijgt een leeg dienstkaartje, waar alleen je werktijden op staan. Normaal staat er op je dienstkaartje welke treinen je moet rijden, maar met een reservedienst is daar geen sprake van. Je kunt gebeld worden door de bijsturing als er zich een logistiek probleem voordoet. Dat kan dan bijvoorbeeld een collega zijn die ziek naar huis gaat of wiens pauze enorm in de knel is gekomen, waardoor je een rit voor hem op moet vangen. De ene keer krijg je een complete dienst toegeschoven, de andere keer slechts een slagje. Het hangt allemaal helemaal af van hoe de treindienst verloopt. Er zijn namelijk ook reservediensten waarbij je helemaal niets hoeft te doen, omdat er geen problemen zijn. Maar dat weet je nooit van tevoren.

Afgelopen zaterdag had ik reserve. Ik meld me in dienst en krijg meteen al een dienstmededeling te zien: "Meld u bij de bijsturing." Oh ohw, dan hebben ze al wat voor me. Ik draai mijn dienstkaartje uit, terwijl ik bel en ik krijg meteen zwart op wit wat de bijstuurder me vertelt. Ik moet een Intercity naar Groningen rijden en een Sprinter weer terug naar Zwolle. Het valt mee.

Ik begeef me naar het verblijf en ga zitten. Dit zijn de diensten waarin je collega's tegenkomt in het verblijf die je al tijden niet meer hebt gezien. De diensten zijn normaal behoorlijk druk en je ziet nauwelijks nog een verblijf van binnen. Laat staan dat je je collega's tegenkomt op plekken waar je even met ze bij kan praten.

Na een goed half uur treedt er een storing op. Tussen Zwolle en Meppel is er een spoorstaafbreuk. Dat spoor is niet meer te berijden tot het gerepareerd is. Er wordt een scenario uit de kast getrokken bij de treindienstleider en de bijsturing waarin staat dat we nu één spoor kunnen blijven gebruiken, maar dan wel in twee richtingen. Dat betekent wel dat er treinen uit gaan vallen en reizigers langer zullen moeten wachten. Het ene half uur rijden er twee treinen van Zwolle naar Meppel en het andere half uur rijden er twee treinen van Meppel naar Zwolle. Vanwege de beperkte mogelijkheden om van het linkerspoor naar het rechterspoor te wisselen en andersom is dat het maximale wat er gedaan kan worden.

Alsof het speciaal zo gemaakt is, rijdt mijn Intercity naar Groningen wel. Ik loop richting het perron en zie dat er behoorlijk veel reizigers staan. Vrij logisch: Het vorige half uur reden er geen treinen die kant op. Er komen nogal wat vragen voorbij of de treinen nu dan wel rijden. Ik kan ze geruststellen: Zowel de trein naar Groningen als naar Leeuwarden rijden dit half uur. Dan word ik gebeld met de mededeling dat we extra stoppen in Meppel. Reizigers kunnen dan in Meppel nog overstappen op de Sprinter naar Groningen. De trein komt binnen: Een VIRM-VI. Het zesje vult zich met de vele reizigers die op het perron staan. Het vertreksein wordt groen en we kunnen weg, maar ik besluit nog heel even te wachten op de vertraagde Intercity uit Schiphol en Lelystad. Zodra die binnen is en er nogal wat reizigers op mijn trein overstappen, sluit ik de deuren en vertrekken we richting Meppel. Ter hoogte van Dedemsvaart (waar wissels liggen om van links naar rechts en andersom te komen) komen we voor een rood sein terecht. De machinist informeert me dat door het enkele spoor dat nu in twee richtingen gebruikt wordt er een kleine file is ontstaan en we de tweede in de rij zijn. Ik roep in die trant om aan de reizigers wat er aan de hand is en dat het heel even kan duren.

Dan belt de medewerkerscentrale me op: Er moet een 12-jarig meisje in mijn trein zitten, die in Zwolle al uit had moeten stappen. Ik roep om dat het meisje zich bij mij moet melden. Er komt echter geen enkele reactie. Alleen van de machinist: Die had van Amersfoort naar Zwolle een jongetje van ongeveer dezelfde leeftijd in de trein. En zijn voornaam lijkt enorm veel op de naam van het meisje die we doorkregen. Ik bel terug en geef dat door. Het jongetje is namelijk in Zwolle uitgestapt en richting de hoofdingang gelopen. De medewerkerscentrale gaat er mee aan de slag. En ik kan omroepen dat we in Meppel zijn aangekomen.

In Meppel stappen er een heleboel mensen uit. Maar ook een aantal weer in, dus roep ik nog een keer extra om dat we nu alleen nog in Assen en Groningen stoppen. Ik sluit de deuren en we vertrekken richting Assen. Net voor Beilen krijgt de machinist te horen dat we zometeen achter een vertraagde Sprinter komen te zitten. Die schijnt een uur bij Dedemsvaart te hebben gestaan. In Assen gaat die trein aan de kant en uiteindelijk komen we ongeveer een kwartier te laat aan in Groningen.

Nog geen twintig minuten later staan dezelfde machinist en ik te wachten op de Sprinter die achter ons aan heeft gereden om die trein terug naar Zwolle te brengen. De trein komt binnen, loopt helemaal leeg en ik zorg ervoor dat de koersdisplays Zwolle aangeven. Daarbij spreek ik kort nog een collega die vertelt dat al zijn botten hem zeer doen. Hij brengt straks nog een Intercity terug naar Zwolle en dan gaat hij naar huis. Zo kom je het dus daadwerkelijk tegen dat sommige collega's naar huis gaan. Onder 'normale' omstandigheden kun je er dan dus vanuit gaan dat ik als reserve straks een deel van zijn dienst over moet nemen. Maar we zitten nog met die verstoring, dus eerst maar eens zien dat we terugkomen in Zwolle.

We vertrekken op tijd vanuit Groningen en ik heb gezien dat de trein redelijk gevuld is. Ik begin mijn controleronde dus meteen, wetende dat het straks nog wel eens druk kon worden. De trein bestaat uit één ICM-III en ik ben er dan ook zo doorheen. Als ik klaar ben, schiet een reizigster mij aan dat ze haar koffie heeft laten vallen. En inderdaad, het loopt nu door de coupé. Ik zoek wat papier en leg het zo goed en zo kwaad als het gaat over de vloeistof heen. Ik bel de medewerkerscentrale om te vragen in Zwolle een schoonmaker te sturen, omdat het anders de hele avond blijft liggen. Vervolgens komen we in Assen aan. De Intercity vanuit Groningen rijdt niet verder dan Assen in verband met de verstoring tussen Meppel en Zwolle en dus moet iedereen met mij mee. Zodra iedereen is ingestapt, blijkt dat iedereen kan zitten, maar dat de stoelen daarna ook echt op zijn. Onderweg stapt er hier en daar wat in en uit en kan alles nog mee. Tot we in Meppel aankomen...

In Meppel staat het hele perron vol. Er zijn maar liefst drie treinen die aan de andere kant van het perron staan die niet verder rijden en dus moet iedereen met mij mee. Iedereen wil met mij mee, ondanks dat er tien minuten later een trein achter ons aankomt die ook naar Zwolle gaat, maar wie weet hoelang die mensen er al staan. Iedereen kan zowaar mee, maar ik pas er niet meer bij. Dus ik spreek af met de machinist dat ik 'buitenom' sleutel. Ik sluit alle deuren, inclusief die van mezelf, maar ik stap wel uit. Vervolgens stap ik in bij de cabine en zodra ik binnen ben, laat ik dat de machinist weten, zodat hij dan kan vertrekken. We komen uiteindelijk vijf minuten later aan dan gepland in Zwolle en via de omroep deel ik de reizigers mee welke overstappen ze kunnen maken in Zwolle. De trein loopt helemaal leeg en ik tref twee schoonmakers. Die komen de koffie opruimen die was omgevallen. In de coupé is er van de koffie weinig meer te zien, maar het is maar goed dat ze er even met de zwabber door gaan, want het papier is platgetrapt en komt anders niet meer van de vloer. De trein is weer schoon en ik kan weer terug naar het verblijf.

Daar tref ik een collega met wie ik even bijpraat. Een andere collega zegt na een kwartier dat hij naar buiten gaat om te zien of hij service kan verlenen. Ik besluit met hem mee te gaan. Er loopt ook nog een machinist mee, die naar Utrecht moet. "Ga je mee?" vraagt hij me. Nee, ik heb reserve, maar als je me mee wilt hebben, moet je maar bellen! De machinist loopt de trap van de traverse af en wij blijven achter bij de reizigers. Er zijn er nogal wat die willen weten hoe ze nu in Groningen, Leeuwarden of een van de tussengelegen stations komen. Terwijl we dat uitleggen, gaat mijn telefoon. "Klopt het dat u bent besteld om de 300576 te rijden?" Eh, nee? "Ohw, wilt u die trein dan naar Utrecht rijden?" Jawel, maar dan moet ik eerst mijn tas ophalen in het verblijf. De bijstuurder zal de machinist inlichten. Ik loop terug naar het verblijf en stel onderweg mijn portofoon in. Ik licht de machinist ook nog een keer in en zie dat ze de Sprinter voor ons uitsturen. Als ik bij de trein ben, komt het sein veilig en vertrekken we meteen. Doordat er zo laat werd gebeld (3 minuten na vertrek), vertrekken we met 8 minuten vertraging. "Jij had gezegd dat ik moest bellen als ik je mee wilde hebben, dus ik heb gebeld!" zegt de machinist. De Sprinter zal in 't Harde aan de kant gaan, meldt hij me meteen.

Ik heb, terwijl ik van de traverse naar het verblijf liep, gezien dat de koersdisplays nog op Zwolle staan. In een VIRM kun je die alleen aanpassen in de onbediende cabine, dus ik zal sowieso naar achteren moeten lopen om de displays op Rotterdam te zetten. Ik pak mijn spullen en begin te controleren. De eerste jongeman zit alleen in de coupé en vraagt me: "Bent u nu de vervangende conducteur?" Daaruit begrijp ik dat de machinist voor vertrek heeft omgeroepen dat ze op een conducteur moesten wachten. Als ik achteraan ben, zet ik de displays op Rotterdam en controleer ik de overgebleven helft. Hier en daar een praatje in deze niet al te drukke trein (want de verstoring is er nog steeds, dus zullen veel reizigers daar nog wel achter vastzitten) en we zijn al snel in Amersfoort. We vertrekken iets te laat omdat we de vertraging er jammer genoeg niet helemaal uit hebben kunnen rijden, maar we zijn nagenoeg op tijd in Utrecht.

Daar heb ik zes minuten om de trein terug te halen. Samen met een Leeuwarder conducteur controleren we die niet al te drukke VIRM en voor ik het weet ben ik weer terug in Zwolle. Het is ook bijna het einde van mijn dienst. Ik praat nog even wat in het verblijf en dan is het tijd om naar huis te gaan. Vandaag ben ik als reserve van pas gekomen. Zo zie je maar dat een reserveconducteur of -machinist op tactische plaatsen soms erg handig kan zijn!

Mikos, Hoofdconducteur
___________________________________________________________________________
Verhalen in Vanaf de Werkvloer komen onder andere uit de Besloten Personeelsdelen voor OV-personeelsleden. Wil je ook (eventueel anoniem) bijdragen aan Vanaf de Werkvloer? Vertel dan je verhaal in de Besloten Personeelsdelen. Voor toegang vragen we je om een kopie of scan van je personeelspas in te sturen. Reageren op de bijdragen kan in het topic zelf.