Agressie in het OV

[OVE Redactie]

De laatste tijd is het Openbaar Vervoer weer vaak in het nieuws. Gaat het niet over de nieuwe dienstregeling en de Hanzelijn, dan zijn het wel grote verstoringen die roet in het eten gooien. Maar naast de standaard berichtjes begint er ook een ander soort berichten steeds vaker in de media te verschijnen. We waren eigenlijk al 'gewend' aan berichten over agressie in het OV, maar het wordt steeds heftiger. Zo verscheen recent het bericht over een conducteur die in Geldrop bewusteloos werd geslagen door een zwartrijder. Of dat bericht over die controleur van de RET die tegen een rijdende metro werd geduwd...

Afgelopen week heb ik een interview in een krant met een conducteur voorbij zien komen, waarin de beste man te kennen gaf zich niet veel van scheldpartijen aan te trekken. 'Dat is toch maar tegen mijn uniform', aldus zijn relaas. Daar zit wat in. Vaak gaan woorden het ene oor in, het andere oor weer uit. Reizigers zijn boos vanwege de vertraging, niet op mij persoonlijk. Maar vaak gebruiken ze er wel persoonlijke dingen bij, maken ze het probleem persoonlijk. Ik moet namelijk het probleem oplossen. "Wanneer doet u eindelijk eens iets aan al die vertragingen?" werd mij niet zo gek lang geleden gevraagd in een coupé, nadat we met tien minuten vertraging vertrokken, omdat het combineren van de treindelen van de Intercity niet was gelukt en wij er met de sprinter achteraan mochten hobbelen. Toen ik vroeg wat die meneer van mij verwachtte, leefde er kennelijk de indruk dat ik met één telefoontje (geen idee waar naartoe) álle vertragingen op kon lossen. Toen ik aangaf dat ik ook maar afhankelijk ben van wat er boven mij besloten wordt, was ik 'een slechte gastheer'. Maar, dat was maar een voorbeeld van een ontevreden reiziger.

Er gebeurt meer op en rond de trein, bus, tram en metro dan ooit in de media zal verschijnen. In de grote media, althans. Er zijn genoeg kleine berichtjes te vinden her en der die de 'grote' media nooit zullen halen. De laatste tijd zijn er weer een hoop gevechten en zijn er ook weer messentrekkers actief. Afgelopen zaterdag in Nijmegen moest de politie assistentie verlenen in een trein waar iemand een mes getrokken had. Daardoor liepen een aantal treinen een vertraging op van vijftien minuten. Zo ook mijn trein richting huis. Onderweg hebben we nog een keer stil moeten staan om een andere trein, die wel op tijd reed, voor te laten gaan. Daarna bedroeg onze vertraging ongeveer twintig minuten en waren alle aansluitingen om zeep geholpen. Dat wordt allemaal door één persoon veroorzaakt.



In het geval van de conducteur die buiten bewustzijn is geslagen, betrof het een zwartrijder die uit mocht stappen in Geldrop om daar alsnog een kaartje te kopen (want hoe servicegericht wil je het hebben?). Toen de trein daar twintig minuten later terugkwam, met hetzelfde personeel, is de man de trein in gesprongen om nog even verhaal te halen bij de conducteur. Dat liep dus niet best af. Het is al een achterlijk verhaal, maar het geeft wel aan waar we als maatschappij momenteel staan. Aan de afgrond, als er niets tegen gedaan wordt in de zeer nabije toekomst.

Vervolgens ging er een open brief uit van Ingrid Thijssen, een van de directeuren van NS. Zij riep op om te helpen als reiziger als je ziet dat er zich ergens in het OV een gevaarlijke situatie voor doet. Sta de conducteur dus bij als hij of zij het nodig heeft. De gedachte van de brief is goed. De oproep ook. Maar ik speel ook meteen voor advocaat van de duivel: Werkt NS het niet ook zelf een beetje in de hand?

Wij, als personeel, roepen wel een gekscherend dat als we op een bepaald traject komen controleren de reizigers je aankijken, zo van: "Wat kom je doen?" Alles onder het motto 'Hier wordt nooit gecontroleerd.' En ja, zo kijken sommige reizigers me ook wel eens daadwerkelijk aan.

Sinds een tweetal jaren is de serviceronde ingevoerd. Er is een keer een afspraak met de overheid gemaakt dat conducteurs van NS ieder half uur hun gezicht moeten laten zien in de trein. Hoe, dat staat niet omschreven. Dus je kunt ieder half uur controleren, maar je kunt ook voor het verlenen van service door de trein lopen. Zolang de reiziger je maar ieder half uur ziet.

Geloof mij: Dat red je niet. Zeker niet midden in de spits met zes bakken VIRM. 's Avonds laat, als je met één enkeldeks stelletje van twee of drie bakken op pad bent zou je dat misschien kunnen halen. Zes bakken dubbeldekker is funest voor mijn knieën, laat staan dat ik er elk half uur -tig treden op en af moet lopen voor een serviceronde. Maakt mij dat een slechte conducteur? Nee. Ik red alleen die half uurafspraak niet. Ik moet nog langer mee met mijn knieën... Die afspraak is gemaakt door iemand die de hele week achter een bureau zit ergens op een kantoor waar geen uitzicht is op treinen. Aan de werkvloer is niet gedacht.

Om terug te keren naar de serviceronde: Op de een of andere manier is dat ook een manier geworden om door de trein te lopen. Überhaupt. Collega's die hun trein overdragen en melden dat ze 'een servicerondje' hebben gewandeld. Niks controle, alleen een serviceronde. Tsja... Dat houdt wel in dat ik vervolgens alsnog moet gaan controleren door die trein. En dan kom je vaak de grootste heisa tegen. Kaartjes die van geen kanten kloppen, reizigers die helemaal geen vervoerbewijs hebben, enzovoorts. Ik stelde eerder de vraag of NS de agressie niet ook zelf in de hand werkt. Daarmee doel ik op de serviceronde. Als de ene collega alleen maar servicerondes loopt, verschuift het probleem naar de collega's die wel komen controleren. Want als de conducteur toch niet komt controleren, waarom zou ik dan nog een vervoerbewijs kopen, zo is de gedachte onder een heleboel reizigers. Dat ze betalen voor de reis en niet voor mij als conducteur wordt vaak vergeten in die gevallen.

En als er tussen A en B alleen maar servicerondes gelopen worden, gaan steeds minder reizigers een geldig vervoerbewijs aanschaffen. Zeker in deze onzekere tijden van economische malaise gaan mensen manieren proberen te vinden om geld te besparen. En als die conducteur toch alleen maar langs komt wandelen...

Totdat er dus wel een collega komt om te controleren. En dat zijn de collega's die de klappen opvangen. Een zwartrijder die betrapt wordt en moet betalen zal er vaak een heleboel aan doen om onder die boete uit te komen. En steeds vaker zoeken ze die vlucht in fysiek geweld. Schelden doet geen zeer, zeggen ze wel eens. Nou, het kan behoorlijk zeer doen, anders. Zeker als dat schelden over gaat in fysiek geweld. Dus, heeft NS er zelf een hand in? Jazeker. Gewoon altijd en overal controleren. Meer personeel inzetten op de trein en betere afspraken maken met politie en justitie. Geen slappe hap meer. Zodra je namelijk een front hebt opgebouwd, neemt het geweld vanzelf af. Iedereen koopt dan een kaartje, want je wordt gecontroleerd. En als ze geen kaartje hebben, dan kunnen ze er een aanschaffen tegen treintarief, met wettelijke verhoging, dus. Problemen mee? Dan mag je even met die meneer in het blauw mee op het volgende station.

Maar goed, dat is mijn mening. Daarvoor is dit ook een column. Wat ik nog wel even stevig wil benadrukken: Een conducteur is er voor de veiligheid. Dat staat voorop. Controle en service zijn daar ondergeschikt aan. Als een conducteur niet langskomt om te controleren, is het niet automatisch een conducteur die niet wil werken. Dat heb ik geprobeerd aan te tonen met eerdere columns. Er kunnen allerlei redenen voor zijn. Ook ik ben bekend met agressie op de trein en zit ook niet altijd even veel te wachten op problemen. Maar ook als een conducteur niet langskomt heb je je kaartje niet voor niets gekocht: Je betaalt voor de reis die je maakt. Niet voor de conducteur. En als de conducteur wel langskomt en je hebt geen geldig vervoerbewijs is er geen enkele reden om verbaal of fysiek geweld te vertonen. Een conducteur of controleur (zoals bij de RET, bijvoorbeeld) doet zijn werk en wordt betaald om de veiligheid te waarborgen, te controleren en service te verlenen.

Blijf van mij en mijn collega's af!

Mikos, Hoofdconducteur
___________________________________________________________________________
Verhalen in Vanaf de Werkvloer komen onder andere uit de Besloten Personeelsdelen voor OV-personeelsleden. Wil je ook (eventueel anoniem) bijdragen aan Vanaf de Werkvloer? Vertel dan je verhaal in de Besloten Personeelsdelen. Voor toegang vragen we je om een kopie of scan van je personeelspas in te sturen. Reageren op de bijdragen kan in het topic zelf.