Conducteur op Kamper lijntje mishandeld (deel 2)

[Mikos]

Let op: Voordat je aan dit tweede deel begint, raad ik aan eerst te lezen.
_____________________________________________________________

Die woensdag ga ik dan ook daadwerkelijk weer aan het werk. De eerste rit weer op de trein en we beginnen met een ritje met Leeg Materieel naar Deventer. Even de tijd om met mijn manager te praten. Ik bespreek met hem wat ik voel, wat ik heb meegemaakt en alles wat er daarna is gebeurd. Hij benadrukt nog een keer dat ik de schuld niet bij mezelf moet zoeken en dat als er een ander had gestaan hetzelfde zou zijn gebeurd.

Eenmaal in Deventer moeten we met de Sprinter naar Enschede. De collega die van die trein afkomt, heeft alleen een serviceronde gelopen en houdt een Uitstel van Betaling omhoog. "Alleen een serviceronde, maar heb er wel een staan schrijven." We vertrekken uit Deventer, de Sprinter is vrij druk en ik begin met knippen. Mijn manager heeft zijn tang nog niet ingesteld en zijn kaartlezer nog niet aan, dus ik begin alleen. En dat valt toch vies tegen, deze eerste keer in aanraking komen met reizigers. Als ik de eerste bak heb geknipt, sta ik te trillen op mijn benen. Ik twijfel: Moet ik alvast verder knippen, of moet ik wachten op mijn TM? Ik besluit gewoon door te gaan. Anders kom ik nooit door deze trein. Zodra ik anderhalve bak heb geknipt, staat mijn TM achter me en knipt met me mee.

Als we het Sprintertje hebben geknipt en eindigen bij de onbediende cabine, moet ik even stoom afblazen. Dat viel echt vies tegen. Het zijn exact dezelfde reizigers als een week eerder; allemaal poeslief en aardig en ze hebben allemaal ook echt wel een geldig vervoerbewijs. En niet één heeft iets slechts in de zin. Echt niet. Maar ik vertrouw ze voor geen ene meter. Stuk voor stuk. En elk balkon heeft hoeken. En elke hoek is verdacht; daar kan iemand verstopt zijn die boven op me springt. Het zweet breekt me nog net niet uit, gewoon praten met reizigers is er ook wel bij. Een heel voorzichtig, maar eigenlijk zenuwachtig, grapje van mijn kant kan er ook nog af. Maar daar houdt het ook wel op.

Ik word gebeld door de Bijsturing. In plaats van met een C'tje terug, word ik gevraagd de trein te rijden. Maakt nu niet zo heel veel uit, ik heb mijn TM bij me, dus ik zeg dat dat goed is. In Hengelo wordt het op de heenweg naar Enschede wat drukker; er is een voetbalwedstrijd deze avond, dus iedereen gaat met de trein naar Enschede Drienerlo. Ik was van plan na Hengelo nog een keer te gaan knippen, maar zie daar van af nu ik zie dat de trein volloopt met voetbalsupporters.

In Enschede keren we voor de terugreis. Ook hier loopt de trein vol met reizigers en een handvol voetbalsupporters. Toch besluit ik meteen in Enschede te beginnen met knippen. Samen met mijn TM controleer ik de reizigers. Ik kom een aantal reizigers tegen uit Glanerbrug met een retour Enschede Drienerlo, zonder datum en zonder stempel. In eerste instantie denk ik eraan hiervoor een Uitstel te moeten schrijven. Maar ik laat het achterwege; ik heb hier geen zin in. Een confrontatie aangaan met een handvol reizigers die het misschien niet eens weten dat het niet klopt. En dan ook nog in zo'n bont gezelschap dat FC Twente gaat aanmoedigen. Nee, laat ik dat maar niet doen.
In Hengelo schijnt er ingangscontrole te zijn onderaan de trap naar het perron, dus ook hier is iedereen voorzien van een geldig vervoerbewijs. Een tweede keer knippen is dan ook al wat makkelijker onderweg; iedereen is voorzien.

In Deventer stappen we over om mee te gaan met de trein naar Zwolle. Daarop zit een Groningse collega. Ook hij is op de hoogte van wat er gebeurd is en vraagt er uitgebreid naar. Het praten doet me goed, al dagen. Dat was ook de beste tip die ik kreeg van collega's: Praten, heel veel praten. Dat helpt het best. En dat merk ik echt.

Als we in Zwolle aankomen, neemt mijn TM afscheid. Hij gaat naar huis. Ik heb nu anderhalf uur schaft en moet dan nog een slag Emmen maken. Samen met de Groningse collega loop ik de trap op van de traverse.

"Laten we die eens proberen." zegt de Groningse collega nog. Maar nog voordat we op de vijfde trede staan, roept mijn TM en wuift dat we moeten komen. Er is een meisje tussen de trein en het perron gevallen en ze heeft haar knie ernstig bezeerd. Ze durft hem niet te bewegen. Ik zoek contact met Service en Veiligheid voor assistentie, maar die laten weten bezig te zijn met een ander assistentieverzoek en zodra ze daarmee klaar zijn, komen ze meteen naar ons toe.
We steunen het meisje, terwijl ze op het koude perron zit. De trein, met TM, vertrekt en laat ons achter. Met het meisje, een ander meisje dat haar ondersteunt bij het zitten en een servicemedewerker die aan komt wandelen. Het ene meisje moet naar Leeuwarden, dus ik neem het ondersteunen over, door achter het gevallen meisje op het perron te gaan zitten. De PLP komt eraan, de servicemedewerker gaat een deken halen voor het meisje en er lopen wat collega's langs. Uiteindelijk komt ook Service en Veiligheid aangelopen en die zorgen ervoor dat er een ambulance gebeld wordt, waar het meisje om vraagt. Als die er eenmaal zijn, zijn we twintig minuten verder. Het meisje wordt geholpen en er blijkt niks aan de hand. De hele plaats delict wordt ontruimd en we gaan allemaal verder met ons eigen leven. Weer actie gehad.

Vervolgens mag ik een uur pauzeren in het verblijf. Allemaal collega's die graag willen weten hoe het zit en hoe ik me voel. Ik kan rustig mijn verhaal doen en heb een hoop fijne gesprekken met collega's en vrienden. Ook de Emmense machinist die met me meegaat naar Emmen hoort het hele verhaal aan en zegt bij voorbaat: "Nou, je doet straks maar rustig aan en als je het niet vertrouwt, dan kom je maar mooi bij me zitten." Als het eenmaal zo ver is, lopen we langs de trein. Een tweetje Mat'64 en het ziet er allemaal wel goed uit. Ik besluit meteen na vertrek te gaan controleren; nu weet ik wat er in zit en als ik het alsnog niet vertrouw, stop ik meteen met controleren. Maar het gaat allemaal goed; allemaal aardige reizigers. En alles is voor elkaar. Op die ene man na. "Hij klopt niet..." zegt hij schoorvoetend als ik hem controleer. Op mijn vraag het even uit te leggen, vertelt hij dat hij een enkele reis van Coevorden naar Utrecht Centraal heeft, in plaats van een retour. Hij zegt dat zijn vrouw aan de automaat heeft gezeten en hij een kaartje van 37 euro moet hebben. Die heeft hij nu dus niet. Ik meld hem dat ik het allemaal prachtig vind en wens hem een fijne avond toe. Hij dankt me heel hartelijk, aan alles is te zien dat hij het niet opzettelijk heeft gedaan. En ik heb echt totaal geen zin in oplossingen bedenken, uitstellen schrijven en confrontaties aangaan. Ik ben allang blij dat ik deze trein geknipt heb.

Op de terugweg krijg ik een andere machinist mee, een Groninger. Mijn Emmense machinist heeft me gezegd dat hij zijn portofoon ook om zou zetten en dat als er iets zou zijn, hij dan meteen voor me klaar zou staan. Hij ging in de eerste klas zitten, achterin de trein. Nu heb ik dus een machinist voorop en een machinist achterop; als er iets mocht gebeuren ben ik gedekt. Er zitten vijf mensen in de trein en ik begin meteen met knippen. Iedereen heeft alles voor elkaar en ik bedank de Emmense machinist voor zijn back-up, die ik gelukkig niet nodig heb gehad. Maar alleen al het idee dat er iemand speciaal voor mij zijn portofoon omzet en de boel in het oog houdt, geeft een heel goed gevoel.

In Zwolle zit de dienst erop. Ik mag weer naar huis. Het viel me echt tegen vandaag. En dat had ik dus totaal niet verwacht. Natuurlijk had ik niet de verwachting dat alles rozengeur en maneschijn zou zijn, maar dat ik zo angstig zou zijn, had ik nooit gedacht.

De donderdag staat er een slag Groningen, Amersfoort en nog een slag Groningen op het programma. Bij het in dienst melden begrijp ik dat mijn TM weer met me meegaat, nu alleen de heenrit naar Groningen. Hij vraagt me hoe het gaat. Ik geef aan dat het me echt vies tegenviel. De trein rijdt binnen en ik ben meteen chef van de trein. De collega die meegaat, laat ik het middelste treinstel knippen, mijn TM en ik nemen het achterste stel. We beginnen meteen met knippen. Het viertje is goed gevuld en net voor Meppel zijn we klaar. We nemen plaats in de eerste klas.
"Nou, dát zijn de gezellige treintjes!" zegt mijn TM. Ik geef aan dat ik wel het idee heb dat het gezellig was, maar dat het op mij echt totáál niet over is gekomen.
Na Assen wil ik het voorste stel nog even knippen; we zijn nu toch met z'n twee, dus laat ik daar dan ook maar meteen gebruik van maken. Aangekomen in het voorste treinstel blijkt echter maar weer dat reizigers zich altijd zo ontzettend goed weten te verspreiden over de trein: De gangpaden staan vol. En in het achterste stel hadden we nog wel stoelen vrij... Maar goed, dan maar niet knippen. Dit zie ik ook niet zitten, namelijk. En zo komen we aan op Groningen; twee van de drie stellen geknipt. Hier neemt mijn TM wederom afscheid van mij en hij gaat naar huis.

Ik keer kort met deze trein en heb het voorste stel bij binnenkomst al op "Niet instappen" gezet, want die wordt volgens plan gesplitst en blijft achter. Maar er schijnt een wijziging in te zijn gekomen, want het viertje wordt afgekoppeld en leeggemaakt door de RET-machinist. Ik spreek de bevriende PLP aan, wat nou de bedoeling is. Volgens hem staat er op papier dat het viertje eraf moet. Hij laat het me zien en het klopt; het staat er echt. Dus ik verander het "Niet instappen" op het achterste stel in "Schiphol Airport" en de sluitseinen van het voorste stel maak ik weer uit. We gaan met zes bakken ICMm weg en alles is nu ingesteld. Tijd om een praatje te maken met de Proces Leider Perron (PLP) die ook geïnteresseerd is in mijn verhaal. Terwijl ik hem sta uit te leggen wat er allemaal gebeurd is, horen we dat er portofonisch contact is tussen de RET-machinist en de knooppunt coördinator. Waarom dat hij nog niet veilig staat om het viertje af te rangeren. Daarop volgt een kort antwoord, dat het viertje gewoon mee moet en het drietje aan de andere kant er af moet. Als de PLP zich daarin mengt, nadat ik gezegd heb dat ik zes bakken ook wel goed vind en het zo wel mee wil nemen, krijgt hij een reactie die helemaal kort af is: "Het is toch duidelijk hoe het moet? Nou, doe dat dan!" En daarop word ik woest. Er zit er ergens eentje, veilig en wel, opgeborgen achter een bureau te verzinnen dat we alles maar moeten veranderen. Ik bel de KnoCo op en maak ze daar even flink duidelijk wat ik van de gang van zaken vind. "Wie gaat dat de reizigers weer uitleggen? Wie krijgt de boze reizigers weer over zich heen? En wie gaat er met vertraging weg omdat een ander loopt te klungelen?" Het wordt me echt te veel. De stem aan de andere kant van de lijn schrikt duidelijk van mijn reactie en probeert het wat te sussen.
Ik draai de koersrollen weer op Niet instappen, maak de sluitseintjes voor de tweede keer aan en roep om dat iedereen het achterste treinstel moet verlaten. En daar komt een hoop volk uit. Het viertje wordt weer gecombineerd en het achterste drietje wordt gesplitst. Uiteindelijk vertrekken we met 8 minuten vertraging en roep ik uitgebreid om wat er aan de hand was en wat ik daarvan vind. In de hoop dat niemand mij aan gaat lopen vallen op wat een ander veroorzaakt. Ik besluit een serviceronde te lopen door het voorste stel en het achterste stel voorlopig maar te laten voor wat het is. Dat is immers het stel waar alle reizigers uit het achtergebleven stel in zijn gestapt.

Ik ga bij de machinist zitten, een Zwolse collega. Bij hem kan ik wat stoom afblazen, mijn verhaal even kwijt. Als ik op adem ben, besluit ik na Beilen het voorste stel te gaan knippen. Met in mijn achterhoofd dat als het me niet bevalt, ik meteen stop met controleren. Maar, niemand klaagt. Hooguit wat reizigers die vragen of ze hun overstap in Amersfoort wel gaan halen. Ik zeg ze dat we ons uiterste best doen wat van de vertraging in te lopen, meer kunnen we niet doen. Daarna ga ik weer zitten, even bijkomen van de vele reizigers die ik net heb gezien en de indruk die het mij gaf. Ik voel me nog altijd niet op mijn gemak als ik de trein doorloop. De reizigers zijn nog altijd eng.

In Zwolle komt er een Zwolse collega bij. Samen met hem zit ik op het achterste treinstel. Ik praat hem bij wanneer hij vraagt hoe het met me is en hoe het gaat. Als ik hem vertel dat ik het nog altijd eng vind, vraagt hij of ik nu dit stel dan graag wil knippen, we zijn nu toch met twee. Ik vind dat een strak plan en samen knippen we het treinstel. Wat vragen hier en daar en een OV-Chipkaart die niet werkt bij mijn collega. Niets noemenswaardigs.

Ik rijd de stoptrein terug en besluit na Harderwijk te gaan controleren. Het meeste volk is de trein dan al uit, wat mij meer lucht geeft om te controleren. Er zit inderdaad een handje vol mensen in. Maar het idee dat ik op de stoptrein aan het controleren ben, zint me toch eigenlijk niet zo. Ergens is er iets dat zegt dat dit nog geen goed idee is.

Dan moet ik nog een keer naar Groningen. Ik krijg één ICM-III mee, wat te weinig is. Op de heenweg heeft er ergens een trein kapot gestaan en nu heb ik dus een stel te weinig. Er zijn wat staanplaatsen en ik besluit niet in deze drukte te gaan knippen. Ik moet mezelf niet onnodig in situaties gaan plaatsen waar ik helemaal niet in terecht wil komen. Als ik bij de omroep ben, roep ik om waarom we zo klein rijden en sommige mensen dus moeten staan. In Assen word ik opgeroepen via de portofoon. Het is Service en Veiligheid Groningen die met me meewillen naar Groningen. Of ze iets voor me kunnen doen. Nouja, ik heb er nog niks aan gedaan sinds Zwolle, maar hij is ook wel vrij vol. Dat zal wel goed komen, is de reactie en ze beginnen met knippen. In Groningen aangekomen zie ik welke collega's het zijn. Ze vragen uitgebreid naar hoe het met me is, terwijl we naar het verblijf lopen. Zij gaan met een reiziger nog een kaartje kopen en daarna duiken ze op in het verblijf. Hoe laat dat ik terugga. Als ik antwoord, is hun reactie meteen: "Mooi, dan gaan we met je mee naar Assen, hoef jij niks te doen, ben je er van af." En zo geschiedt. Het weekend begint voor mij dus eigenlijk in Assen al.

Het is weekend. Tijd voor mij om bij te komen van de afgelopen twee dagen, waarin toch eigenlijk heel veel voorbij is gekomen. Ik ben er achter gekomen dat het toch nog heel erg tegenvalt en dat ik nog niet heel lekker de trein op kan.

Op de maandag staat er een zelfde soort dienst als de eerdere diensten te wachten, met Groningen, Amersfoort en dit keer Leeuwarden in het pakket. Het weekend heeft me op zich goed gedaan, ik voel in de auto onderweg naar Zwolle toch wel enige spanning in mijn buik opkomen. Ik weet nog altijd niet hoe ik reageer als iemand vervelend wordt.

Heen en terug naar Groningen knip ik voorzichtig aan. Maar het bevalt me voor geen meter. Ik ben nog altijd kortaf en heb helemaal geen zin in de confrontaties met de reizigers waarvan het kaartje niet klopt. Ik druk die student met zijn studentenkaart zonder geldig reisrecht de kaart maar weer toe als ik zie dat hij geen reisrecht heeft, maar wel een kaartje met korting heeft gekocht. Of dat meisje waarvan ik de OV-chipkaart niet uit kan lezen, die krijgt ze ook weer terug. Dit schiet niet op.

In Zwolle aangekomen, komt er een collega bij op de trein. Ik vraag haar of ze met mij mee wil naar het achterste treinstel, omdat ik daar nog niks aan heb gedaan. Ik leg haar kort uit waarom ik dat vraag en daarna stemt ze in. Samen knippen we het achterste stel, zonder problemen. In Amersfoort stap ik op de stoptrein naar Zwolle. De conductrice op de heenweg heeft uitgebreid met mij gepraat over hoe het er nu voor staat en wat zij denkt dat ik het beste kan doen. Ik neem dus plaats bij de machinist, die me welkom heet nadat ik kort heb verteld waarom ik hem opzoek. Juist de stoptrein controleer ik niet; op korte stukjes kom je een heleboel verschillende mensen tegen en niet iedereen heeft een geldig vervoerbewijs. Deze trein laat ik gewoon schieten. We rijden op tijd én veilig naar Zwolle, we zijn onderweg zelfs wat aan de vroege kant hier en daar.

Daarna nog een keer naar Leeuwarden heen en weer en ook deze machinist heet mij van harte welkom. Dit is de machinist die eigenlijk met mij mee zou gaan naar Kampen op de bewuste zaterdag. Maar hij wist de laatste slag te 'verkopen' zoals ze dat noemen aan een RET-machinist. Na deze laatste slag zit de dienst erop.

Dinsdag 8 maart. Met de stoptrein naar Groningen en dan naar Schiphol en terug naar Zwolle. Ik zie er nog steeds best tegenop om de treinen alleen te knippen en ben ergens wel blij dat ik meega als extra conducteur op deze stoptrein naar Groningen, omdat er meerdere meldingen van agressie zijn binnengekomen op deze trein tussen Zwolle en Meppel. Service en Veiligheid gaat mee naar Meppel en wil het achterste stel knippen. De collega en ik knippen het voorste stel. Geen agressie, geen problemen, alles is voor elkaar. Als we dan eenmaal in Groningen aankomen, zal alles gaan veranderen.

Er komt een Emmense machinist het verblijf binnen, met wie ik graag mag dollen. Na een geintje over en weer, vraagt hij me hoe het met me gaat. Ik leg hem uit dat ik helemaal niet lekker in mijn vel zit, liever niet de treintjes knip die ik moet rijden, maar wel blij ben met alle collegialiteit om me heen. Hij kijkt verbaasd en concludeert dat het dus helemaal niet goed gaat. Daar moet ik hem gelijk in geven. "Maar, waarom bel je de wachtdienst dan niet?" Ik vraag hem wat ik dan moet. Thuiszitten? De hele dag saai niks doen? "Maar dit is ook niet goed..." Hij vraagt me wat hij er van vindt als hij zelf de wachtdienst belt. Ik weet eigenlijk niet zo goed wat ik er mee moet. Collega's om ons heen versterken zijn positie door te zeggen dat ik gewoon lekker naar huis moet gaan, even weg van alles.

Uiteindelijk vertrek ik met de trein richting Schiphol. Het duurt niet lang, of ik heb mijn Teammanager aan de telefoon. Hij wil dat ik in Zwolle afstap, daar komt een vervanger voor mij op de trein, en dat ik naar huis ga. Voorlopig hoef ik me even niet te laten zien rond het spoor, het is nu tijd voor mezelf, zo is de melding.

Eenmaal thuis neem ik de tijd om alles op een rijtje te zetten. Dat het niet goed ging, dat had ik zelf natuurlijk ook wel door. Maar dat het zo tegen zou vallen, dat had ik dan weer niet verwacht. En ben ik zoals gezegd een paar dagen vrij. En ook nu staat de telefoon niet stil; collega's die horen dat ik thuis zit die graag met me willen praten. Zo fijn.

Uiteindelijk volgt na een paar dagen rust een gesprek met mijn teammanager. Het gaat echt niet goed zo en er moet iets veranderen, anders vreest hij dat het nooit goed zal komen. Er zal een collega gevonden moeten worden om mee te gaan samenlopen. In de tussentijd heb ik een test ingevuld, waaraan gezien kan worden hoe het met mijn terugkeer staat. Het stoplicht toonde knalrood, foute boel, dus. Er wordt dan een heel programma opgestart, waarbij een centrum voor psychotrauma de zaak gaat bekijken. Ze nemen contact met mij op en er wordt samen met mij besloten dat een psycholoog ingeschakeld moet worden. Die zal me moeten gaan helpen mijn trauma te verwerken dat ik schijn te hebben.

Ik krijg een collega aangewezen met wie ik het gelukkig heel goed kan vinden. Samen zullen wij de komende tijd de trein opgaan. Ondertussen zal ik elke week op bezoek gaan bij een psycholoog die me gaat helpen met mijn verwerking. De collega met wie ik de trein opga, moet er samen met mij voor gaan zorgen dat ik het vertrouwen terugkrijg op de trein. In mezelf, maar ook in de reiziger. En daar gaat heel veel tijd inzitten.

Als het eenmaal na een paar weken redelijk vlot verloopt, komen we een idioot tegen zonder geldig vervoerbewijs. Als mijn collega hem duidelijk maakt dat hij een Uitstel van Betaling van ons krijgt, gaat de man door het lint. We worden uitgemaakt voor alles wat los en vast zit. Maar vooral die ene ziekte die met een k begint komt veelvuldig langs. Als ik dat na vier keer zat ben en de man vraag daarmee te stoppen, wordt het alleen maar erger. Hij zal mijn k-kop wel in vier stukken hakken. Achja, dat kon er ook nog wel bij. Nadat deze idioot met zijn geschreeuw, en een UvB rijker, de trein uit is gestapt, ben ik het zat. Is er dan niet één reiziger die gewoon normaal kan reageren? Niet één meer die het respect heeft voor de conducteur?

Natuurlijk wel. Heel de trein zit vol met plichtsgetrouwe reizigers met geldige kaartjes en 99,9% van de reizigers is poeslief en aardig. Echt wel. Alleen die ene etterbak vergalt het meteen voor de rest. En over een paar jaar lach ik om de hele situatie, maar ondertussen zijn we wel ruim anderhalve maand verder. En ik vrij weinig.

Het zal nog een hele tijd duren voordat ik weer vol vertrouwen de trein op kan gaan. Het kost me heel veel moeite en energie om door de trein te gaan, hoewel dat gelukkig wel steeds minder wordt. Dat moet ook wel, want anders is er helemaal geen licht aan het einde van de tunnel. Ik maak er maar het beste van...

Dus bedenk je, de eerstvolgende keer dat er geen conducteur om je kaartje heeft gevraagd: Ook hij of zij is maar een mens en kan van alles achter de rug hebben op de trein. Als je voor jezelf maar een geldig vervoerbewijs hebt, dat is het belangrijkste!
___________________________________________________________________________

Deel 3 van dit verhaal is te lezen.