Jubileum

[Mikos]

01 september 2008 was mijn eerste dag bij de Nederlandse Spoorwegen, vandaag 12,5 jaar geleden. Ik kwam in dienst bij een grote organisatie, kreeg een gedegen opleiding tot Hoofdconducteur van zes maanden, begeleiding van een aantal mentoren en mocht na dat half jaar zelfstandig de trein op, met de nodige voorbeelden vanuit de theorie bewapend. De praktijk leerde me echter nog veel en veel meer. Enorm veel leermomenten passeerden de revue, en nog leer ik keer op keer nieuwe trucs, manieren en tactieken om een situatie aan te vliegen.

Op Heerlen na, heb ik alle NS-stations in al die jaren in diensttijd bezocht. En bij bijna ieder station of traject heb ik wel een verhaal over wat ik er heb meegemaakt. Dat varieert van kleine dingetjes die een glimlach rond mijn mond veroorzaken tot situaties die een grote impact hebben gehad, op mij en/of op omstanders. Kleine lichtpuntjes, grappige herinneringen, maar ook zwarte bladzijden in mijn dagboek. Het dagboek dat ik al vanaf die eerste dag in 2008 heb bijgehouden. Voor mezelf om terug te lezen, voor anderen die het leuk vinden de verhalen te lezen.

Over heel veel situaties heb ik geschreven, omdat ze een inkijkje geven in het werk dat ik doe. Over sommige dingen heb ik niet geschreven omdat het bijvoorbeeld heel veel uitleg zou kosten voordat een niet-ingewijde het enigszins zou begrijpen en ook omdat bepaalde dingen simpelweg niet interessant zouden zijn. Soms blader ik terug door het dagboek en op de een of andere manier zie ik dan meteen weer voor me hoe de situatie was. Verhalen die ik wel herken maar ergens in de vergetelheid waren geraakt. Maar als je me vraagt welke situaties veel indruk hebben gemaakt, zijn er een handjevol die als eerste te boven schieten.



Afscheid
Door de jaren heen hebben we afscheid genomen van een flink aantal collega’s. De meesten daarvan gingen met pensioen, een handvol werd ziek en overleed, maar er gebeurden helaas ook ongelukken. Een aantal jaar geleden was er het ernstige ongeluk tussen Dalfsen en Ommen, waar een trein van Arriva tegen een hoogwerker aanreed. De machinist overleefde het niet. Veel recenter was er de aanrijding tussen een SNG en een tractor met kiepwagen, onze directe collega machinist Gert Jan overleed ter plekke. Het volledige personeel van standplaats Zwolle, maar eigenlijk de hele spoorfamilie, was in rouw.

Na het afscheid van een andere overleden collega besloot ik een stukje te gaan wandelen in het bos, even mijn gedachten verzetten. Die wandeling maakte ik in uniform, omdat we bij de afscheidsreceptie op verzoek van de familie allemaal in uniform waren verschenen. Halverwege de wandeling kwam ik een ouder stel tegen, dat me met een schuin oog tegemoet kwam lopen. Ik kon het niet laten om ze met een strak gezicht de weg te vragen naar het dichtstbijzijnde station. Hoogeveen moest daar ergens links liggen, zo antwoordden ze me. Ik bedankte ze vriendelijk, liep wat verder over het pad en sloeg op het aangewezen punt rechtsaf. Een geintje tussendoor moet kunnen.

Ook qua treinen hebben we afscheid genomen. Zo heb ik met veel plezier mijn slagjes met Mat’64 gemaakt door het land. Betrouwbaar als maar kan en mocht een stel echt een keer niet willen, dan gaf je er een schop tegenaan en dan ging hij weer. Of de Buffel, de dieseltreinen waar we mee tussen Zwolle en Kampen en Zwolle en Enschede reden. ’s Zomers ontzettend warm, net als de DD-AR die deels werd omgebouwd tot DDZ.

Agressie
Zelf kwam ik in 2011 een man tegen op de Kamperlijn die geen kaartje had, wel meewerkte bij het uitschrijven van een Uitstel van Betaling, maar opeens een knop omzette, begon te spugen, mijn bril van mijn hoofd trok en mijn keel dichtkneep. De man werd na een worsteling door de politie aangehouden. Een langdurig traject bij een psycholoog volgde, re-integratie met behulp van collega’s om mijn zelfvertrouwen weer terug te krijgen op de trein en ook een rechtszaak. De man moest vier weken de cel in en mij een schadevergoeding betalen. Daarmee was het op papier af, maar tot op de dag van vandaag kan ik zijn naam in één keer noemen, inclusief het adres dat hij destijds opgaf als woonadres. Dat vergeet ik niet snel meer. Ik heb geen last meer van die situatie, ik kan er ronduit over vertellen. Iets wat ik ook deed voor de klas van de middelbare school wanneer we op bezoek gingen vanuit het project Luisteris om voorlichting te geven over agressie tegen stations- en treinpersoneel. Heel erg leuk om te doen, maar door Corona is het volledig stil komen te liggen. En we vrezen een beetje voor het voortbestaan ervan.

Een recenter incident betrof een man met een schaar die mijn collega’s en mij op de terugweg van een Luisteris-voorlichting bedreigde. De man werd aangehouden, moest voor de rechter verschijnen en werd bij verstek veroordeeld. Van het smartengeld dat hij moest betalen zijn we met z’n vijven uit eten geweest. Met een van die collega’s heb ik het er afgelopen maand nog over gehad; ook dat is alweer een jaar geleden. De dag na dat incident liet een meisje haar sjaal in de trein liggen en buiten het protocol om kon ik die nog geen twee uur later weer aan haar teruggeven toen ze me op het perron opwachtte. Met een bos bloemen, voor de genomen moeite. Hoewel het schaar-incident van de dag ervoor als een vervelende herinnering door mijn gedachten blijft zweven, zit die leuke herinnering aan dat bosje gele rozen er steevast aan gekoppeld.

Gelukkig zijn er genoeg leuke reizigers die voor een lichtpuntje zorgen. Bijvoorbeeld die mevrouw die een handgeschreven briefje voor me had gemaakt met de tekst: “Wacht niet op bijzondere momenten, maar maak de gewone momenten bijzonder.” Die heb ik nog altijd iedere dienst in mijn borstzak zitten. Of die ene mevrouw die ik tegenkwam toen ik mijn dag niet helemaal had, ze wenste me welgemeend vriendelijk een fijne dag toe toen ze haar kaart weer in ontvangst nam, nadat ik die gecontroleerd had. Het klaarde de mist in mijn hoofd direct op; ik had er weinig aan om te blijven mokken, de reizigers hadden er immers ook geen schuld aan dat het bij mij even niet wilde en vervolgens stapte ik een stuk vrolijker verder door de trein.

Aanrijdingen
Ook ik ben niet verschoond gebleven van aanrijdingen. Ik noem het de loterij met prijzen die je niet wilt winnen; de een heeft nooit wat, de ander heeft altijd prijs. De eerste aanrijding had ik toen ik nog geen drie weken in dienst was, de tweede volgde toen ik anderhalve maand voor mezelf liep. En zo staan er nog wat dingen op dat lijstje, uitgesmeerd over de jaren. Het laatste incident dateert alweer van 2019, dus het gaat momenteel aardig goed. Of het een voorbode is voor een nieuw incident..? Ik houd er altijd rekening mee dat er iets kan gebeuren, maar toch komt het elke keer onverwacht.

Zo heb ik met een collega een aanrijding met een auto gehad. In Roosendaal hadden we nog afgesproken dat het een rustige rit zou worden, want terug in Zwolle zou het voor ons beide weekend zijn. Dat weekend begon wat later en wat minder leuk. Met dezelfde collega ging het hartstikke goed op een koude winterdag met sneeuw; wij reden keurig op tijd terwijl de treinen om ons heen massaal uitvielen. Ik kreeg een envelop met een kaartje erin van een jong en enthousiast koppel; “Voor de conducteurs, de helden van de trein” stond er op de envelop. Samen met Marco opende ik de envelop op het balkon om te lezen dat ze zo blij waren dat we zorgden voor een goed begin van hun vakantie. Die konden we in onze zak steken; vol trots controleerden we de trein verder. Tot we in Ermelo kwamen, waar een grappenmaker een ijsbal tegen de frontruit gooide. Ik hoor de Groningse machinist nog vloeken door de porto, waarbij ik het maar zal samenvatten als dat we niet verder zouden gaan dan Amersfoort omdat er een enorme barst in de frontruit zat. Nadat we de trein in Amersfoort hadden leeggelopen, kwam het treinverkeer in het hele land eigenlijk zo goed als tot stilstand. Ik hoop maar dat het jonge stel snel op hun bestemming is gekomen...

Collega’s
En hoe vervelend het ook is, zowel voor mezelf als de reiziger en eventuele nabestaanden of slachtoffers in geval van een ongeluk, het smeedt een soort band met je collega’s. Want met Marco heb ik het nog wel eens over die aanrijding. En laatst hebben we het ook nog over dat kaartje van het jonge stel gehad, terwijl het allemaal al jaren achter ons ligt.

En zo zijn er wel meer collega’s met wie ik samen in een ongelukkige, maar soms ook juist hele leuke situatie terecht ben gekomen. Zoals een van de anderhalf jaar geleden nog vrij nieuwe collega’s die ik mee kreeg voor een hele dienst. Aan het begin wist ze nog niet zo goed wat ze van me moest denken, halverwege de dienst had ze de tranen over haar wangen rollen van het lachen.
Een maand later zou ze van mij een trein overnemen in Amersfoort had ze me eerder tijdens die dienst verteld. Ik had de reizigers al ingelicht dat de conductrice die in Amersfoort op zou stappen vandaag jarig is en dat het leuk zou zijn als ze haar even zouden feliciteren. Achteraf hoorde ik dat de hele trein haar had gefeliciteerd tijdens haar controleronde. Natuurlijk was ze niet jarig, maar ze nam de ontgroening heel sportief op. En iedere keer dat we elkaar treffen heeft ze het er nog over.

Buiten de situaties om heb ik een groep collega’s om me heen weten te vormen met wie ik het heel goed kan vinden. Een deel daarvan heeft dezelfde interesses en gaat meerdere keren per jaar met me mee wandelen in het bos. Dat zou ik niet met ze doen als ik ze niet echt mocht. En andersom uiteraard. Het geeft een band, een vriendschap, die niet uit te leggen valt. Tijdens het werk, buiten het werk om; het is een grote familie die we vormen. Met dingen die je aan een buitenstaander niet uit kunt leggen, zoals de collega conducteur vorig jaar zei toen ik hem thuis opzocht nadat hij bij de aanrijding met de tractor betrokken was waarbij Gert Jan het leven liet: “Dit zijn dingen, die begrijpt iemand van buiten het spoor niet.” Dan zijn we er gelukkig ook voor elkaar.

Persoonlijk
Maar in die 12,5 jaar ben ik zelf ook enorm gegroeid. Niet zozeer in de breedte, maar wel als persoon. Toen ik begon was ik, vind ik zelf, nog heel bleu. Wat wist ik eigenlijk van de wereld? Ik kwam in situaties terecht die me al dan niet in de theorie waren geschetst tijdens de opleiding, maar op de trein maak je het pas echt mee. Moet je ineens zelf beslissingen nemen. En ook nog binnen zeer korte tijd. Dat gaat niet altijd goed; ik schat nog altijd wel eens dingen verkeerd in. Of neem een beslissing waarvan ik achteraf zeker weet dat ik die de volgende keer niet weer zal nemen. Maar met elke keer dat ik zoiets leer, kom ik weer een stapje verder.

Het beroep heeft me gevormd en ontzettend bijgedragen aan wie ik nu ben, hoe ik denk en hoe ik doe. De basis komt van mijn ouders, de ervaringen komen uit het leven en met een stevige dosis eigenwijsheid daardoorheen gemixt maakt dat Conducteur Mike. Reeds 12,5 jaar. Met een enorme schat aan verhalen, waarover ik wel kan blijven doorgaan; de herinneringen schieten massaal te boven terwijl ik aan het typen ben. Maar daarover weer meer in de volgende column. Bedankt voor het lezen van mijn verhalen!

Conducteur Mike