door OVE Nieuwsdienst » Zo 30 Sep 2012 15:14
30 september 2012
Onmiddellijk aanbesteden die spoorlijnen, zei Arrivadirecteur Anne Hettinga onlangs in deze krant over de stoptreinen tussen Groningen en Zwolle. NSdirecteur Ingrid Thijssen reageert.
Reizigers zijn rechtstreeks de dupe van eenmogelijke aanbesteding van de stoptreinen tussen Groningen en Zwolle. Dat zegt Ingrid Thijssen, directeur van NS Reizigers. Ze waarschuwt de Tweede Kamer en de betrokken provincies voor de gevolgen.
Zodra twee verschillende vervoerders gebruik maken van dezelfde spoorlijn, wordt het moeilijker om problemen op dat spoor op te lossen, zegt Thijssen. "Als er nu een aanrijding is tussen Beilen en Hoogeveen, moeten wij de verstoring oplossen in samenwerking met Prorail. Er komen dan veel vragen op je af. Wat doen we met de Intercity naar Zwolle die in Assen staat? Blijft die wachten tot het spoor vrij is? Gaat die pendelen tussen Beilen en Groningen? Kan hij misschien over het andere spoor langs de verstoring?Welke trein mag het eerst door? Het is met z’n tweeën vaak al een hele puzzel om daar oplossingen voor te vinden. Als er een andere vervoerder bij komt, creëer je dus drie kapiteins op een schip. Daar wordt het echt niet beter van", zegt Thijssen. "De verstoring zal alleen maar langer duren."
In haar kantoor, hoog boven het emplacement van Utrecht Centraal,weet ze nogwel enkele argumenten tegen de aanbesteding van de stoptreinen op het hoofdspoor. "Het kost de overheid en de reizigers meer geld. Tenzij je de tarieven landelijk gelijk trekt.Maar dat is juist niet de bedoeling van aanbesteding. Bij de afgelopen privatiseringen bleek dat vervoerders en provincies graag de vrijheid willen om zelf de tarieven te bepalen. Dat maakt het er voor veel reizigers die verder willen, onhandiger. Mag je nog wel met het kaartje van de een in de trein van de ander? Wie van Haren of Beilen naar Amersfoort doorreist, zal bij het overstappen in Zwolle na een aanbesteding eerst moeten uitchecken en dan weer inchecken. Bij vervoerders met verschillende tariefsystemen zijn ze waarschijnlijk duurder uit."
Minister Schultz van Haegen (VVD) wil het wel proberen: het privatiseren van de stoptreinen tussen Groningen en Zwolle en drie andere lijnen in Overijssel en Limburg. Arriva, dat in Groningen en Friesland de regionale spoorlijnen in handen heeft, juicht dat toe. Maar volgens Thijssen hebben haar concurrenten, verenigd in de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), daar maar één reden
voor: hun eigen portemonnee. "Wij zitten echt anders in het rijden van treinen dan de Arriva’s die voor de maximale winst gaan. Bij NS staat de reiziger voorop. Wij voelen een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Die is voor mij persoonlijk ook de reden waarom ik bij NS werk en waarom ik voor het plan waarschuw. Ik wil er alles aan doen om Nederland ervan te overtuigen dat dit idee slecht is voor de reiziger. Daarom moet je dit niet willen."
NS dochter Abellio deelt sommige spoorlijnen in Engeland met andere bedrijven. "Engeland heeft de meeste ervaring met geprivatiseerde spoorlijnen en daar zie je dat het fout gaat. Ze komen er nu op terug, omdat het in de praktijk niet werkt. Als de trein van de ene maatschappij uitvalt, mogen reizigers met hun kaartje niet in de trein van de ander stappen. Dat gaat niet goed."
Het verschil met de spoorlijnen van Arriva in bijvoorbeeld Groningen? Dat zijn ‘losse’ lijnen aan de uiteinden van het hoofdspoornet. NS heeft zich bij de aanbesteding van die lijnen neergelegd. Tussen Groningen en Zwolle rijden stoptreinen en Intercity’s door elkaar over hetzelfde spoor. Dat onderdeel is van het hoofdspoornet. Dat Arriva zich voorstaat op een grote reizigersgroei in onder meer de provincie Groningen, heeft volgens Thijssen niets met aanbesteding te maken. "Die lijnen konden niet uit en dat kunnen ze nog steeds niet. De NS kreeg vroeger een zak geld van het rijk voor die lijnen. Nu beheert de provincie die pot. Maar er moet nog steeds geld bij, hoor. De truc is dat Arriva de kosten verlaagt door bijvoorbeeld geen conducteurs aan te stellen en minder reservetreinen te kopen. En de provincie heft de parallelle buslijnen op. Daardoor heb je minder buskosten en zijn er meer treinreizigers. Groter is het geheim niet. Arriva doet het goed hoor, dat ontken ik niet, maar het is een beetje appels en peren vergelijken."
Door de aanbesteding raakt NS in december de spoorlijn Emmen – Zwolle kwijt. De meeste NS’ers op die lijn blijven volgens Thijssen hun werkgever trouw en verleggen hun standplaats. "Er bestaat op de werkvloer geen grote ongerustheid over de plannen, want ze weten dat er bij NS altijdwerk voor hen is. Veel mensen hebben wel zoiets van: hoe kan dat nou? We doen het toch goed? Er bestaan onafhankelijke rapporten over de grote financiële risico’s van privatisering voor de provincies en de gevolgen voor de reizigers, en toch blijft de aanbestedingsdiscussie
voortduren. Ondertussen moet ons servicepersoneel ook de klanten van Arriva helpen, want die heeft geen servicemedewerkers. Dat doen we dan maar, want reizigers van Arriva zijn ook reizigers van ons."
Als de Tweede Kamer achter het plan van Schultz gaat staan – de discussie is waarschijnlijk komende maand – moeten de provincies Groningen en Drenthe vervolgens aangeven of ze de verantwoordelijkheid voor de stoptreinen willen overnemen. Volgens Thijssen moeten de provinciebesturen goed beseffen wat de risico’s zijn. "Het spoor wordt er in elk geval niet beter van. Het FMNplan
voor twee stoptreinen tussen Groningen en Zwolle, naast twee intercity’s van NS, is exact gelijk aan de dienstregeling die wij vanaf december al gaan rijden. Dat kost de provincies niks, want wij nemen die extra trein (er rijden nu drie per uur, red) voor eigen rekening. Als je hetzelfde met NS kunt krijgen, accepteer je dat toch? Een van de dingen die FMN steeds zegt, is dat zij een betere aansluiting op de bussen kan regelen, maar in goede samenspraak met de provincie kunnen wij dat natuurlijk ook. De kleur van de trein maakt voor de bus niet uit."
Volgens Thijssen wil NS tussen Groningen en Assen ook nog twee pendeltreinen extra laten rijden. "Met Friesland hebben we ook op eigen initiatief goede afspraken gemaakt over de toekomstige uitbreiding naar vier treinen per uur. Dat vinden wij echt belangrijk. Dingen als het Elfstedentochtkaartje nemen we voor eigen rekening. Toen Veolia in Limburg niet naar Pinkpop wilde rijden, is ons personeel van de camping teruggekomen om te rijden. Dat doen we gewoon. Dan zie je die verantwoordelijkheid weer. En dan steken we niet eerst onze hand op bij de provincie."
Toch concluderen spoorkenners soms dat intercity’s en stoptreinen van NS bij een verstoring soms lang op elkaar wachten. Dat alle treinen in dezelfde hand dus geen garantie biedt voor kwaliteit. Thijssen draait het om. "Zo’n incident illustreert alleen maar hoe ingewikkeld de puzzel soms is, hoe moeilijk het is om problemen snel op te lossen. Dan kun jewel nagaan hoe lastig het wordt als er een derde partij bij komt."
Toilet
NS probeert het spoor volgens Thijssen te voorzien van een standaardkwaliteit. De aanbestedingen hebben in verschillende regio’s geleid tot verschillende kwaliteitsniveau’s. Zo rijden er in de treinen van Arriva op de lijn Dordrecht- Geldermalsen conducteurs mee. Van de provincies Groningen en Friesland mogen stewards de reizigers steekproefsgewijs controleren. De treinen van Arriva die vanaf december tussen Emmen en Zwolle rijden, moeten van de provincies Drenthe en Overijssel een wc hebben. De provincie Gelderland vond dat te duur en laat Arriva met treinen zonder toiletten rijden.
Bron: Papieren versie Dagblad van het Noorden, 29 september 2012.